Gera min ya Fés'ê

 

   Beriya çend miha me bilet girtin û niha em gihiştin balafirgiha Fas’ê. Erê ev cara yekem e diçim welatekî misilman ji xeynî Tirkî. 

  Ez hinekî bi kelecan im ji ber piçûkatiya min de min û xwîşka min rêzefilmek temaşe dikir û ew film li Fas e derbas dibû. Ji ber wê jî min dixwest carekê bibînim vî welatî. Di germa Nisêbînê de tiştek nebû ji xeynî opsiyana Tv ve . Di hişê min de ew rojên germ û Fas. Navê rêzefîlm 'Li Pey Evînê'  (El Clon)...

 Pêşî kaxizekê bi me ve dizeliqênin da em dagirin. Bê pênûs!

Me ji hineka bi rîca qelem xwest dagirt û dewam kir. Seat 02:00 ye şevê ye û taxsî nine em dimeyîzenin kes nîne, hinek tirs ket dilê min, em hatin vî welatî me xeta kir gelo?

Piştî me li der dor bi panîk dimeyîzand, du zilam hatin cem me. Gotin texsî lazim e? Li derdorê dimeyîzandin da kes hisa me neke. Zilamnê ku potansiyala gurçika birijênin erdê xwîya dike. Çakêtekî biqapşon lê, di wê reşê de berçavkê tavê li ber çavê wî. Di dilê xwe de dibêjim mêrik em xelet fêhm kir em nehatine esrarê bifiroşin. 

Mêrikê din jî dinanê xwe bi kurdan paqijdike, ji aliyên dî ve di telefona xwe ve fiyatê dixwaze dinivîse. Werhasil wî bi ingilîzî nizanîbû me bi fransizî û erebî nizanî bû, me li ser 200 dirhemî li hev kir. Em birin ji dûr siwar kirin li dobloyakê. Ji tirsa min desmala di sukra xwe de anî serê xwe. Da bêjin ev misilman in. Car caran jî min ji nîşkê ve eşhedû digot. Di dilê xwe de ya Mihemmed, ya Resuallah…

Rê vala şev, reşik, ereba em tê de ne diyar e ku taxsî ye jî.  Em anîn deverek xirabe, çend gencê wek yê zeytînburnu hatin pêşîye tiştin ji hev re digotin. Min got îro em gurçikê xwe li vir nehêlin edî em tu cara nahêlin.

Mêrik got divê hûn ji vir dewam bikin sikakê teng wek labîrentê taksî nakiviye. Mêrik hê kurdan di devê wî re li otela me gerîya me fehm kir got werin mehvanê xwe bibin. Me fêhm kir bi şiklekî, em li bendê man kurikek hat pêşîya me got ser çava hatin bi xweşî xêrhatin da me…

Em di nava labîrenta de di nav bêhna çopa de zîvirîn û hey zîvirîn…

Em hatin ber derîyekî biçûk. Navê “ Dar Hîdaya” li ser nivîsîye. Em ketin nav hewşek girtî li ser dîwarê wê yek bi yek hatiye neqişkirî.

Em derxistin odeya me di derencê piçûk û tengik. Em derketin odê û bê hiş razan…

Şeveqê li dor 06:00 bi denga şiyarbûm. Millet sohbet dikir. Dîsa bi xew ve çûm…

Şiyarbûn seat 09:00 hê ode reş . Min ferq kir ku di odê de şibaka nîne. Bi dîwêr ve derîyê bi dûper vekir. Pencerê li hewşê dimeyîzand, li hewşa girtî. Hemû odê li wir dimeyîzenin. Qet ji derve mirov nikarê bibîne…

Ji hewşa malê

Ev maleke kevin ya Fasîya bû… Xwedê zanê çend jin di vê malê de bê dîtina ji derve jiyaye.

Em derketin terasê ji bo taştê, her tişt rengîn bû li vê terasê. Her kesî bixêrhatin da, û her tişt ji dil, qehwa şîranahî, qursikê wek şilik.

Taştêya Fasîya 

  Ji pêşî ve avahî gelek bala min dikişand her der girtî, ihtimalek mezin ji ber islamîyete ji ber jina di van mala de bigrin. Li gor rêzanê me got, ev mal yên kevin yên malbatê zengînan bûn. Çend malbat bi hev re dijîn, mîna qonaxê Kurdistanê. Ev mal ji wan mane. Ji xwe Dar jî wateya wê mal e.

Me taştê bi keyf xwar, gotin memûrê dewletê hene dikarin kîjan zimanî bixwazin bişînin. Piştî tecrûbeya doh me got bila werê. Em tenê li bajêr negerin.

Piştî nîv seatekî merikek mîna rahîba, kirasek bi kum li xwe kirî hat. Û got em biçin.

Em li herema Medîna man. Medîna mîna Diyarbekir derdor bi sûra hatibû dorpêçkirin.  Ev der Fês‘a kevin e. Sikak di nava xwe de wek labîrenta, li her derê wê de sûk hebûn. Bi sûra re wan sûka dewam dikir bê dawî bûn.

Li sûkê ji hinê bigrin hata çentê çerm, pêlav, terlik.

Dikanek ku her tiştên difroşin ji çermê haqîqî

 Di nava sûra de medreseyên herî kevin, zanîngeh, camî me yek bi yek dîtin.

Medreseyek kevnar

Bajêr her derî kanî hene lê xirabe ne 

Sikak bi endezyarîyek wilo hatiye çêkirin dîwarên bilind û tawan vekirî sîrkulasyona hewayê xweş dihat. Ji ber wilo havîna gelek hînik in va der, got Rahîbê me.

Qanalîzasyonê bajêr li gor dema xwe bi teknîkê pêşketî hatiye çêkirin. Ji ber wilo zivistana ji ber baranê pirsgirek çênabin.

Kolanên Fés'ê

Sûrên Fés'ê

Dikaneke şimikên Fasî ya 

 Ji bajar bêhna çerma dihat li deverna bêhna gelekî giran. Ji xwe digotin di demê berê de ev der navenda ticareta çerm û qumaş bû.

Em talî çûn cihê navdar cihê çerma. Herkes bi dilgermî xwe diavet ber me.

Merik bi xêrhatin da me û nehne xist destê me û  gote me bişopînin. Em bi hewa diketin di deranca de her çiqas bi hewa dikevin bêhnek giran li nav rûye me dide.

Li xwar bîrê rengîn ji her rengî heye, karker dişixulîn derdora wan bîra. Mêrik dewam kir got ev her rengek ji geyayek an jî Çîçekekê tên çêkirin. Ji safran, aloevera…

Bîrên renga û çekirina eyarê deveha

Ji çêrmê deviha çente, şekal, çaket mirov dikarê bibîne. Û teqez kimyasal di nav de nîne.

Tenê mirov gelek li xwe miqate be hata tiştekî nefiroşen bela xwe ji yekî navekin.

Ji dikana çerma em derketin di nava sûkê Diyarbekir da me dewam kir, zêrker, dikanê şîranîye, qumaş…

ji dikanek şîranîyê

Ji sûkê

  Em ketin dikana qumaşa de mêrîk li ber mekîna xwe qumaş çêdike me dît. Mêrîk qala dîroka qumaşa kir. Demên berê qumaşê şîn yên Fasê meşhûr bû. Me bi vî şîklî çêdikir digot. Niha ji ber endustrîye ji destê Fasê derketiye. Qumaşên rengorengo mêrik bi keda xwe çê dikir.

Qumaşçêker

Qumaşçêker

 Mirov çi qas derbas dibe di sikakê wê de merşên bi desta, qumaşên bi desta çawa tê çêkirin dikare bibîne. Çi qas min xwe di nava van sikaka de berdida feqîriya milet, zimanê Fransizî, kolonyalîzma Fransa difikirîm. Li her derî tabêla bi 2 zimana ne. Bi Fransizî û erebî…

Fesfiroşek

Li her derî tableyên fêkîfiroşan 

Li her derî cihê qahwe hebû li sikaka mirov dikare bigre.

Em û Rahîbê me li qahweyek sikakê 

Lê herî navdar çaya nehne hema em li ku dirûniştin tanîn ber me .

Çaya bi nene

Xwarina Fasîya 

Min hem xwe li welatê xwe jî his dikir hem jî hinek tirs jî di dilê min de derbas dibû.

Xwediyê hotela me pir dilnerm û nazik bûn li himberî me. Xwediyê Hotel e Omer diçû dihat digote hevalê min şekala te pir xweş e. Talî maqsadê xwe got şekal bidin min ez heqê hotel ji we nexwazim.

Me şekal da û wî terlikkê limêjê da me got xebero orjînal çerm e… Hevalê min bi terlikê vegera Almanya.

Di qontrola pasaportê de miletê ji Fasê li lingê hevalê min dimeyîzandin û dikenîn...